معرفی شغل مهندس بهداشت حرفه ای
بهداشت حرفهای یا سلامت شغلی یا سلامت کار شاخهای است ازعلم بهداشت و عبارتست از شناسائی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان آور موجود در محیط کار به همراه یکسری مراقبت های بهداشتی درمانی به منظور سالم سازی محیط کار و حفظ سلامت نیروی کار. بهداشت حرفهای ترکیبی از علوم پزشکی ومهندسی میباشد.
بهداشت کار را می توان به طور خلاصه علم و هنر تامین سلامت در محیط های شغلی تعریف کرد و یک مهندس بهداشت حرفه ای یا متخصص سلامت شغلی کسی است که وظیفه شناسایی، ارزشیابی و حذف یا کنترل عوامل مخاطره آمیز شغلی را به عهده دارد.
نگهداری و بهبود حداکثر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی کارکنان مشاغل مختلف، از طریق پیشگیری از خطرات تهدید کننده سلامت کارگران، مطالعه شرایط نامناسب محیط کار و اثرات سوء آن بر تندرستی آنان میباشد. کارشناس بهداشت حرفهای که دراین زمینه فعالیت دارد، با شناختی که ازمحیط کار، فرایندهای کاری، خطرات و عوامل زیانآور محیط کار و نیز تاثیراتی که این عوامل بر سلامت شاغلین میگذارند دارد، از طریق بررسی، ارزیابی، اندازه گیری و کنترل عوامل زیان آور محیط کار، درصدد سالم سازی و بهسازی محیط کار برمی آید. مهندس بهداشت حرفه ای در صورت شناسایی بیماری های حرفه ای در شاغلین، آنها را برای تشخیص قطعی و درمان نزد پزشک می فرستد.
عوامل زیان آورمحیط کار که شناسایی و کنترل آنها یکی از وظایف اصلی مهندسی بهداشت حرفه ای است، عبارتند از :
در ادامه با وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازارکار و آینده شغلی، درآمد مهندس بهداشت حرفه ای و برخی از افراد معروف در این حوزه آشنا می شوید.
وظایف مهندس بهداشت حرفه ای
وظایف اصلی مهندس بهداشت حرفه ای در مراکز صنعتی، شرکت و واحدهای کاری عبارتند از :
وظایف اصلی مهندس بهداشت حرفه ای در مراکز بهداشت عبارتند از :
دانش و مهارت مورد نیاز
تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل
فارغ التحصیلان کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای رشته انجمن بهداشت حرفه ای می توانند وارد این شغل شوند
بازار کار مهندس بهداشت حرفه ای و آینده شغلی مهندس بهداشت حرفه ای می تواند در وزارتخانه های کار، تعاون و رفاه اجتماعی ، صنعت، معدن و تجارت ، جهاد کشاورزی ، نیرو ، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و صنایع دفاعی مشغول به کار شود.
مطابق با قوانین موجود، شرکت ها و صنایعی که بالای 25 نفر شاغل داشته باشند، باید کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار در محل کار خود تشکیل دهند که یکی از اعضای اصلی آن مسئول بهداشت حرفه ای است. برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه ارائه خدمات بهداشت حرفه ای روی لینک زیر کلیک کنید :
آیین نامه نحوه ارائه خدمات بهداشت حرفه ای توسط دانش آموختگان بهداشت حرفه ای در صنایع بالای 25 نفر شاغل
سازمان ها ، شرکت ها و کارخانه های بزرگی مثل شرکت نفت ، ذوب آهن ، هواپیمایی کشوری ، ایران خودرو ، پلی اکریل دارای واحد بهداشت حرفه ای بسیار قوی هستند که در هر یک از این واحد ها چند مهندس بهداشت حرفه ای فعالیت می کنند . در حال حاضر بیش از 50درصد ازدانش آموختگان مهندسی بهداشت حرفه ای نیز به طور تمام وقت یا پاره وقت در کارخانجات و سازمان های مختلف به عنوان مسئول بهداشت حرفه ای کار می کنند.
علاقه مندان به حوزه آموزش و تدریس هم می توانند با داشتن مدارک تحصیلی عالی در مهندسی بهداشت حرفه ای جذب دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی شوند.
علاوه بر موارد بالا شرکت های خصوصی در زمینه ارائه خدمات بهداشت حرفه ای و طب کار در کشور مشغول فعالیت هستند که مهندسان بهداشت حرفه ای می توانند در آنها استخدام شوند و یا خود برای تاسیس این نوع شرکت ها اقدام کنند.
از آنجایی که اهمیت این شغل ، به تازگی در سال های اخیر برای کارخانجات و صنایع مختلف و .... ، مشخص شده است و آنها برای کاهش هزینه های خود به دنبال پیاده سازی شعار پیشگیری به جای درمان هستند، بازارکار مناسبی برای این شغل در کشور وجود داشته و آینده شغلی خوبی نیز پیش روی آن می باشد.
د ـ بهداشت حرفه ای به تعریف سازمان بین المللی کار ILO سازمان جهانی بهداشت
هـ ـ اهداف بهداشت حرفه ای
و ـ راه های دستیابی به اهداف بهداشت حرفه ای
پس از شناسایی، اندازه گیری، ارزشیابی و کنترل عوامل زیان آور محیط کار می توان با استفاده از نتایج اندازه گیری عوامل زیان آور، برای معاینات پزشکی نیز برنامه ریزی کرد. معاینات پزشکی شامل موارد زیر می شود:? معاینات پزشکی قبل از استخدام : کارکنان تازه وارد با توجه به محلی که قرار است شروع به کار کنند ، آزمایش های مختلفی مانند عکس ریه ، آزمایش شنوایی و آزمایش های پاتوبیولوژی و... را انجام می دهند و پس از انجام این آزمایشها توسط پزشک سازمان معاینه می شوند.بنابر این لازم است همه متقاضیان کار قبل از استخدام مورد معاینه پزشکی قرار گیرند.
https://www.linkedin.com/in/acgih/
https://www.pinterest.com/sirvanebi/سایت-تخصصی-بهداشت-حرفه-ای/
https://flipboard.com/@sirvansheikhi/acgih-8cq4geb5y
https://myspace.com/acgih/photos
https://www.deviantart.com/acgih
https://www.viadeo.com/p/002m60fvbwf3b3x
https://ok.ru/profile/592489634592/
https://www.flickr.com/photos/185024846@N05/
https://www.scoop.it/topic/sirvan-sh
https://www.edocr.com/user/ohs
http://www.folkd.com/user/acgihir
در صنعت برق اگر ایمنی رعایت نشود ، خطر برق گرفتگی حتمی است. بنابراین قبل از دست زدن به سیم یا ادوات برقی جهت تعمیر و یا هر گونه بازرسی بایستی حتماً جریان برق در مدار قطع بوده و مطمئن باشید که جریان برق وجود ندارد و آزمایش وجود یا عدم وجود جریان برق توسط فازمتر صورت میگیرد.
جریان برق را با واحد امپر نشان میدهند که بر دو نوع میباشد:
1. جریان مستقیم(DC) : جریان برق حاصل از ژنراتورها و باطری ها از این نوع میباشد.
2. جریان متناوب (AC):جریان برق شبکه شهری از این نوع میباشد.
اندازه گیری فشار الکتریکی رابا ولت نشان میدهند که در صنعت به سه دسته زیر تقسیم می شود:
توضیح : ولتاژ پائین از نظر ایمنی ولتاژ زیر 25 ولت میباشد.
مقاومت الکتریکی :
مقاومت در برابر جریان الکتریسیته را مقاومت الکتریکی گویند و واحد اندازه گیری آن اهم میباشد.جدول زیر مقاومت بدن انسان را در مقابل جریان الکتریسیته نشان میدهد.
مقاومت بر حسب اهم |
اجزای بدن |
100000 تا 600000 |
پوست خشک |
1000 |
پوست خیس |
400 تا 600 |
دست و یا اندام داخلی |
100 |
گوش تا گوش |
[caption id="attachment_114" align="aligncenter" width="700"] سیستم ارت Earthing system[/caption]
از آنجائی که مقاومت سیم در برابر جریان برق از مقاومت بدن انسان کمتر است چنانچه دستگاه برقی ما بوسیله یک سیم به زمین وصل شود ، جریان برق از طریق این سیم به زمین منتقل خواهد شد.دستگاههای برقی سیار بوسیله سیمی که در دو شاخه آن تعبیه شده به پریز مخصوص متصل می گردد. برای دستگاهها و سازه های بزرگ باید تمامی کابلها به یک نقطه به نام چاه ارت EARTH PEAT متصل گردند.
فیوز :
وسیله ای است برای قطع جریان برق ، در حقیقت فیوز شیر اطمینان برق است. زمانیکه بار الکتریکی مدار بیش از مقدار مجاز باشد قبل از اینکه این امر باعث سوختن و یا جرقه الکتریکی در دستگاه بشود ،فیوز میسوزد.
انواع فیوزها :
باید توجه داشت که هر یک از این فیوزها برای جریان خاصی طراحی شدهاند و استفاده نامناسب از آنها می تواند موجب آسیب رسیدن به شخص یا دستگاه گردد.
اقداماتی که برای نجات شخص برق گرفته می توان انجام داد عبارتست از :
مرگ در اثر برق گرفتگی معمولاً نتیجه مستقیم دو چیز است :
یک تماس جزئی با سیم یا وسایل برقی انسان را به سرعت نابود میکند و چنانچه مسیر برق گرفتگی از سمت چپ بدن یا از سمت سر باشد خطرناک تر است.
مسئله مهم در برق گرفتگی تنفس مصنوعی می باشد که باید در کمتر از 3 دقیقه پس از برق گرفتگی با انجام این کار جریان تنفس را به حالت عادی بازگردانیم.
مصدوم را به پشت بخوابانید و بلوز کار یا کت خود را تا کنید و با قرار دادن آن زیر شاته ، بطوری که سر به عقب کشیده شود ، پهلوی سر مصدوم قرار گیرید و تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی انجام دهید.
منظور از حفاظت افراد دربرابر تماس مستقیم که در این مبحث مطرح می شود ، کلیه مقررات و قوانینی می باشد که برای حفاظت پرسنل از خطراتی که در هنگام لمس تجهیزات برقدار ممکن است پیش بیاید .
حداکثر ولتاژ ایمن به ولتاژ اسمی گفته می شود که در بین هادیها از 42 ولت و در بین سیمهای فاز و نول مدارها از 24 ولت تجاوز نکند .
در مورد مدارهائی که زیر بار نیستنداین مقادیر به ترتیب نباید از 50 و 29 ولت تجاوز نماید(موثرترین نتیجه فرکانس 60-50 هرتز خواهد بود .)
ولتاژ تماسی ، بخشی از ولتاژ نشتی یا ولتاژ تخلیه شده به زمین می باشد که ممکن است در معرض تماس افراد قرار گیرد .
اتصال زمین یاسیستم ارت عبارت است از متصل کردن بدنه تجهیزات به نحوی که اطمینان حاصل شود درصورت هر گونه نقص الکتریکی ، ولتاژ فورا و بدون هیچگونه خطری به زمین تخلیه خواهدشد .
4-1- مسئولیت نگهداری صحیح و بازرسی قبل از شروع کار در خصوص کابلهای نرم (انعطاف پذیر) وسائل برقی قابل حمل و نقل بعهده کارگر و سرکارگر مربوطه است .
4-2- مسئولیت بازو بسته نمودن در تابلوهای برق و یا هرگونه تعمیر و یا تغییری در سیستم تابلوها و یا راه اندازی و برقراری مجدد جریان برق بعهده افراد ذیصلاح مجرب برقکار که قبلا از واحد برق کارخانه به واحد HSE کارخانه معرفی شده اند می باشد .
4-3- مسئولیت علامتگذاری و تعیین مشخصات کلیه انواع قطع کننده های مدارهای برقی د رکاخانه بعهده رئیس واحد برق کارخانه است .
4-4- مسئولیت بازرسی دوره ای و هرگونه تست و آزمایشی بر روی تجهیزات برقی از قبیل کابلها ، قطع کننده های مدار ، فیوزها ، کلیدها و ... و در نهایت رد یا قبول نمودن انها بعهده کارشناسان واحد برق و HSE کارخانه است .
4-5-در صورت نیاز به اخذ مجوز کار (بند 5-21 ) سرپرست مربوطه ملزم به آگاه نمودن واحد HSE کارخانه و نیز اخذ مجوز لازم باشد .
4-6-جهت صدور مجوز کار ، واحد HSE کارخانه ملزم به بازرسی شرایط کار و افراد از نظر رعایت سلامت و ایمنی لازم می باشد .
5-1-1- کلیه قطعات تاسیسات الکتریکی باید از نظر ایمنی مطابق با استانداردهای بین المللی باشند .
5-1-2 - کلیه قطعات الکتریکی باید در اندازه های مناسب و منطبق با کاری باشند که برای آنها درنظر گرفته شده و بویژه دارای خصوصیات زیر باشند :
الف ) تحمل و استقامت مکانیکی کافی در شرایط کار را دارا باشند .
ب) در برابر عواملی چون آب ، گردو غبار ، گرمای الکتریکی و واکنشهای شیمیائی مقاوم بوده و آسیب پذیر نباشند .
5-1-3- کلیه قسمتهای تاسیسات الکتریکی باید طوری ساخته ، نصب و نگهداری شوند که از هر گونه خطر آتش سوزی و انفجار بدور باشند .
5-1-4- کلیه قسمتهای تاسیسات الکتریکی باید طوری ساخته ، نصب و نگهداری شوند که از هر گونه خطر شوک الکتریکی مصون باشند .
5-1-5- تجهیزات ایمنی فردی نظیر کفشها و دستکشهای لاستیکی نباید بعنوان عاملی مناسب برای تامین ایمنی در برابر خطر برق گرفتگی محسوب شوند .
5-1-6- کاربرد و ولتاژ کلیه ادوات و انشعابات الکتریکی باید دقیقا مشخص و توسط علائم واضحی نشان داده شود .
5-1-7- مدارها و ادوات الکتریکی یک واحد که ولتاژهای مختلفی دارند باید با مشخصه ها و علامات واضحی مانند رنگهای مختلف علامتگذاری شوند .
5-1-8- وقتی نتوان کروکی تاسیسات را به وضوح تعیین و مشخص نمود مدارها و ادوات الکتریکی باید توسط برچسبها یا دیگر روشهای مقتضی و موثر مشخص و متمایز گردند.
5-1-9- کلیه کسانیکه با تجهیزات برقی (الکتریکی) کار می کنند باید بطور کامل با خطرات ناشی از الکتریسیته آشنا شده و آموزشهای لازم را گذرانده باشند .
5-1-10- شبکه خطوط ارتباطی و مخابراتی نباید از مسیر خطوط الکتریکی ولتاژ متوسط یا ولتاژ قوی عبور داده شوند .
5-1-11- برای محافظت تاسیسات الکتریکی در مقابل دریافت ولتاژهای بالا از دیگر تاسیسات باید تدابیر ایمنی کافی بعمل آید .
5-1-12- در صورت لزوم و برای پیشگیری از خطر رعد و برق باید تدابیر لازم جهت حفاظت از تاسیسات الکتریکی بعمل آورده شود .
5-1-13- آویزان نمودن لباس و یا دیگر وسایل از تابلوها و تجهیزات برقی ممنوع می باشد .
5-2-1-در کلیه انواع تاسیسات الکتریکی باید برای حفاظت افراد در برابر تماس مستقیم یا غیرمستقیم با ولتاژهای بالا تدابیر ایمنی ویژه ای از قبیل اخذ مجوز کار ، شناسائی خطرات توسط کارشناسان واحد برق و HSE کارخانه و ... بعمل آورده شود .
5-2-2- باید بنا به نیازهای خاص شرایط مختلف کاری (نظیر محلهای مرطوب یا خیس ، کاردر داخل لوله ها ، تانکها و ... یک یا چند روش از انواع روشهای ذکر شده زیر اعمال گردد :
کشیدن حصار
5-2-3 – از هیچگونه سیم یا تجهیزات الکتریکی لخت و بدون روپوش نباید استفاده شود .
5-3-1- پوششها ، توریهای حفاظتی و حصارها باید از مواد غیر آتشگیر ساخته شده و دارای مقاومت مکانیکی کافی بوده و بطور محکم و مطمئن نصب شوند .
5-3-2- جهت نصب پوشش و حصار بایستی اطمینان حاصل گردد که برقدار نخواهند شد .
5-3-3- برداشتن و جابجائی حصارهای اطراف قسمتهای حامل جریان برق نباید بدون استفاده از ابزارهای خاص امکان پذیر باشد .
[caption id="attachment_115" align="aligncenter" width="458"] وسایل قطع کننده جریان برق Electric current interrupter[/caption]
5-4-1- برای قطع جریان در کلیه هادیهای الکتریکی فعال در مواقع ضروری ، یک وسیله قطع کننده مرکزی باید پیش بینی گردد .
5-4-2- به منظور قطع سریع جریان برق در کلیه هادیهای الکتریکی باید یک وسیله قطع کننده که دسترسی فوری به آن امکان پذیر باشد د رمدار کلیه ادوات الکتریکی تعبیه گردد .
5-4-3- تاسیسات الکتریکی حتی الامکان باید به یک قطع کننده اتوماتیک جریان مجهز شوند تا در مواقع بروز نقص در تاسیسات جریان را قطع نماید .
4-5-1- ارتفاع لامپهای روشنائی و اتصالات آنها از سطح زمین یا کف حتی الامکان نباید کمتر از 12 متر باشد.
5-6-1- در محلهائی که دارای مواد یا جو آتشزا بوده یا مستعد آتشزائی و انفجار می باشند فقط باید از کلیدها ، اتصالات ، روشنائی و تجهیزات الکتریکی ضد تولید جرقه (Intrinsic safe ) مخصوص چنین محلهائی استفاده گردد .
5-7-1- برای جلب توجه عمومی بایستی اطلاعیه یا اطلاعیه هائی با مضمون های زیر در محلهای مناسب نصب کرد :
a) ورود افراد غیر مجاز و متفرقه به محلهای تاسیسات الکتریکی ممنوع
b) هرگونه تعمیر و یا دستکاری تاسیسات الکتریکی توسط افراد غیر مجاز ممنوع
c) روشهای مقابله با آتش سوزی در هنگام بروز حریق
d) روشهای نجات افراد برق گرفته و کمکهای اولیه به افرادی که دچار برق گرفتگی شده اند
e) مشخص نمودن افراد معینی برای مقابله با خطرات الکتریکی احتمالی و اعلام نحوه ارتباط با آنها
f) شماره تلفنهای اضطراری کارخانه
[caption id="attachment_116" align="aligncenter" width="500"] سیم های برق Electric cable[/caption]
5-8-1- کلیه سیمهای برق باید دارای روپوش عایق بوده و از پیچیده شدن آنها بدوراشیاء تیز و برنده اکیدا جلوگیری شود .
5-8-2- سیمهای نول ، حفاظت کننده و جبران کننده باید به وضوح از سایر سیمها متمایز شوند .
5-8-3- سیمهای هوائی باید دارای نگهدارنده های مقاوم بوده و در ارتفاعی قرار داشته باشند که با افراد و اشیائی که در زیرجابجا می شوند برخورد ننمایند .
5-8-4- تیرهای هدایت کننده سیمهای برق یا تجهیزات الکتریکی باید بطور مطمئن به زمین یا هر پایه محکم دیگری متصل شده باشند .
5-8-5- هنگام پائین آوردن سیم ازروی تیرها ، تیرها بایدطوری مهار شوند که دراثر تکانهای وارده منحرف نشوند.
5-8-6- سوئیچها ، فیوزها ، سرپیچها و پریزهای سیم کشی هائی که در فضای آزاد انجام شده اند باید کاملا ایزوله شده و تماس با آنها غیر ممکن باشد .
5-8-7- سیم کشی های هوائی برق 440 ولت و بیشتر باید در محلهای تقاطع با جاده ها و مسیرهای حمل و نقل دارای ارتفاع کافی از سطح زمین باشند .
5-8-8- سیم کشیهائی که در ارتفاع کمتر از 5/2 متر (8 فوت) از سطح زمین یا کف کارگاه واقع شده اند باید حصارکشی شده یا در داخل لوله هائی از جنس فولاد یا هر ماده دیگر که در برابر ضربه و صدمات ناشی از آن استحکام کافی داشته باشند ، قرار داده شوند .
5-8-9- سیم کشیهای موقت حتی الامکان نباید مسیر خطوط برق ، تلفن یا آنتن رادیو را قطع نمایند .
5-8-10- سیمهائی که از درون زمین عبور داده میشوند فقط باید از جنس سیمهای محکم و بادوام بوده و بایستی در برابر ضربات ناشی از وسائل نقلیه ، تجهیزات مکانیکی ، خاک برداری و غیره محافظت شوند . جهت عملیات خاک برداری د رمناطقی که سیم برق قبلا درون زمین قرار گرفته شده اخذ مجوز کار الزامی است .
5-8-11- کابلهای فشار قوی هرگز نباید با دستهای لخت لمس شوند و برای گرفتن آنها باید از دستکش های مخصوص عایق برق استفاده گردد .
5-8-12- ریلهائی که بعنوان نیروی محرکه برقی برای حرکت جراثقالها و غیره بکار می روند باید دارای قابلیت قطع جریان برق باشند .
5-8-13- اگر تعدادی از ماشین آلات از یک ریل مشترک تغذیه می کنند ، هر ماشین باید بطور مستقل قابلیت قطع ارتباط از تمامی فازها را داشته باشد .
5-9-1- اگر برای اتصال به خطوط اصلی نیاز به اتصالات دوشاخه و پریز باشد این اتصالات باید :
الف) بطور صحیح جفت شوند
ب) بطور صحیح طراحی شده باشند
5-9-2- کابلهای نرم وسائل برقی قابل حمل و نقل
الف ) درصورت وجود سیستم اتصال به زمین در شبکه سیم کشی ، کابلهای انعطاف پذیر باید دارای سیستم ارت باشند .
ب) با استفاده از فنر فولادی ، لوله لاستیکی یا سایر وسائل مناسب باید از گره خوردن یا تاب برداشتن سیم در ناحیه ورودی سیم به دستگاه جلوگیری شود .
5-9-3- در وسائل دستی و در صورت امکان در وسایل قابل حمل و نقل برقی باید از کابلهای انعطاف پذیر ساده استفاده شود .
5-9-4- کلیه کالهای نرم باید بخوبی مراقبت شده و اتصال آنها به یکدیگر نباید بدون استفاده از دو شاخه و پریز انجام شود .
5-9-5- برای بلند کردن ابزارهای پرتابل (قابل حمل ) از روی زمین نباید سیم آنها را کشید .
5-9-6 – کابلهای نرم را نباید در روی سطوح چرب یا آغشته به مایعات خورنده قرار داد .
5-10-1- وسائل کنترل کننده نظیر کلیدها ، فیوزها و قطع کننده های مدار نباید در محلهائی که مایعات قابل اشتعال و مواد قابل انفجار یا گازهای قابل اشتعال وجود دارد نصب گردند ، مگر آنکه برای چنین منظورهائی ساخته شده باشند .
5-10-2- موتورها ، تجهیزات توزیع برق و کلیدها باید در برابر چکیدن و پاشیدن آب محافظت شوند .
5-10-3- افراد غیر مجاز نباید دراتاقهائی که تجهیزات الکتریکی قرار دارند تردد نمایند .
5-11-1- ترانسفورماتورهای روغنی که در فضای آزاد و روی زمین قرار داده می شوند باید :
الف ) در محلی عاری از مواد قابل اشتعال نصب شوند .
ب) پائین تر از سطح زمین قرارداده شده و یا دورآنها به نحوی محصور شود که روغن ریخته شده از آنها در سطح زمین پخش نگردد .
5-11-2- ترانسفورماتورهای نصب شده در روی دکلها باید حداقل 5/4 متر (15 فوت ) بالاتر از سطح زمین نصب شوند .
5-11-3- ترانسفورماتورهای نصب شده بر روی دکلها که کمتر از 5/4 متر (15 فوت) از سطح زمین فاصله دارند باید بطور مناسبی توسط حصار یا سایر وسائل موثر محصور شوند .
5-12-1- شبکه اتصالات حتی المقدور باید بوسیله فلز ، پلاستیک یا سایر مواد مناسب محصور شود . در صورت استفاده از فلز بایستی آنرا به سیستم ارت وصل نمود .
5-12-2- اگر از شبکه های نوع روباز استفاده می شود :
a) کلیه قسمتهای برقدار باید بطور مناسب در برابر تماس تصادفی توسط حفاظ یا نصب در ارتفاع محافظت شوند .
b) در اطراف قسمتهای برقدار باید فضای کافی برای کار منظور گردد .
c) شبکه اتصالات ومجموعه ترانسفورماتورها و سایر دستگاهها باید بطور مناسب محصور شوند .
5-12-3- تنها افراد ذیصلاح برقکار مجاز به باز نمودن در تابلوهای برق می باشند .
5-13-1- قطع کننده های مدار باید عمل قطع و وصل را بطور کامل و دقیق انجام دهند .
5-13-2- مشخصات اصلی این قطع کننده ها باید بطور واضح در روی آنها علامت گذاری شود .
5-13-3- جز در مدارهای با ولتاژ بسیار پائین ، کلیه قطبهای برقدار باید بطور مناسب عایق کاری شوند .
5-13-4- قطع کننده های مدار نباید بطور تصادفی توسط نیروی جاذبه یا ضربه مکانیکی با یا بسته شوند .
5-14-1- اطلاعات مربوط به میزان عبور جریان از فیوز ، نوع فیوز از نظر قطع کنندگی سریع یا با تاخیر و قدرت قطع کنندگی باید بر روی فیوزها مشخص شده باشد .
5-14-2- برای جلوگیری از آسیب افراد در هنگام بیرون آوردن یا نصب فیوزها بخصوص عدم تماس آنها با قسمتهای برقدار مجاور باید اقدامات حفاظتی موثر بعمل آید .
5-15-1- کلیه کلیدها باید بطور ایمن محصورشده باشند .
5-15-2- کلیدها باید طوری نصب و اتصال زمین شوند که هنگام کار خطری ایجاد نکنند .
5-15-3- اگر امکان بسته شدن کلیدها توسط نیروی جاذبه وجود داشته باشد در این صورت باید به قفلی مجهز شوند که آنها را بازنگهدارد .
تذکر :درخصوص قطع کننده ها ، فیوزها و کلیدهای قطع و وصل می بایستی بازرسی دوره ای توسط کارشناسان واحد برق و HSE کارخانه بطور مرتب انجام پذیرد .
5-16-1- کلید موتورها باید به کلید قطع و وصل مجهز شوند .
5-16-2- اگر موتوری در بیش از یک محل کلید قطع و وصل داشته باشد ، در این صورت حتی الامکان باید یک کلید قطع کننده د رنزدیکترین نقطه مجاور موتور نصب گردد .
5-16-3- موتورها باید طوری نصب شوند که در حین کار به اندازه کافی خنک شوند .
5-16-4- موتورها باید به نحوی موثر در برابر جریانهای اضافی محافظت شوند .
5-17-1- نقاط اتصال یا انشعاب هادیها و نیز محل ورود هادیها به داخل دستگاهها باید :
الف) بطور مکانیکی محافظت شوند .
ب) به روش صحیح و مقاوم عایق کاری شوند .
5-17-2- اتصال ، انشعاب یا ورودیها به داخل دستگاهها باید با استفاده از جعبه های تقسیم ، رابطها ، بوشها ، بستها یا دیگر وسایل اتصال دهنده مشابه انجام شود .
5-17-3- برای اتصال کابلها به یکدیگر حتی الامکان باید از جعبه تقسیم یا اتصال دو شاخه و پریز استفاده نمود.
5-17-4- برای اتصال قسمتهائی از یک سیم به یکدیگر یا یک سیم به سیم دیگر و یا به دستگاه باید ازروشهائی چون پیچ کردن ، گیره زدن ، لحیم کاری ، پرچ کاری ، جوش برنج ، کنگره دادن و یا دیگر روشهای مشابه استفاده نمود .
5-17-5- جعبه های تقسیم و هادیها حتی الامکان باید در برابر صدمات ناشی از حمل و نقل و عبور و مرور ، افتادن بر روی زمین ، آب و دیگر منابع خطر آفرین محافظت شوند .
5-17-6- هنگام اتصال کابلهای حفاظت شده به یکدیگر ، جعبه تقسیم باید طوری کابلها را به هم متصل نماید که روکش حفاظتی کابلها توسط قیدهای هدایت کننده مناسبی بهم وصل گردد .
[caption id="attachment_117" align="aligncenter" width="600"] وسایل برقی Portable Electric Appliances[/caption]
5-18-1- بطور معمول ولتاژ برق مصرفی وسائل الکتریکی دستی نسبت به زمین نباید بیش از 250 ولت باشد .
5-18-2- تجهیزات قابل حمل و نقل (بادست یا چرخ) باید مجهز به کلید قطع و وصل توکار شوند .
5-18-3- در اتمسفرهای قابل اشتعال و انفجار نباید از ابزارهای برقی قابل حمل و نقل استفاده نمود مگر آنکه سیستم آنها برای استفاده در چنین مکانهائی مناسب باشد .
5-18-4- حباب چراغهای سیار دستی باید توسط پوشش مناسب در برابر خطر شکستن و تماس افراد با آن محافظت شود .
5-18-5- سرپیچ لامپهای سیار باید دارای مشخصات زیر باشند :
الف ) کلیه قسمتهائی که جریان برق از آن عبور می کند بسته و محصور باشد .
ب) دارای دستگیره عایق برق باشد .
5-19-1- برای اطمینان از مناسب بودن وسائل الکتریکی جهت انجام کار مورد نظر ، تمامی آنها باید قبل ازاستفاده بازرسی شوند .
5-19-2- فردی که از وسائل الکتریکی استفاده می کند باید در آغاز هر شیفت تجهیزات و سیمها خصوصا کابلهای قابل انعطاف را بصورت ظاهری آزمایش نماید .
5-19-3- هادی ها و تجهیرات الکتریکی فقط باید توسط متخصصین برقکار تعمیر شوند .
5-19-4- حتیالامکان نباید هیچگونه عملیاتی بر روی تجهیزات و سیمهای برقدارانجام شود .
5-19-5- قبل از انجام هرگونه عملیات برروی هادیها و تجهیزاتی که نیازی به برقدار بودن آنها در حین انجام عملیات نیست اقدامات زیر به اجرا گذاشته شود :
a) جریان برق قطع گردد .
b) احتیاطهای لازم بعمل آید تا از برقراری مجدد جریان برق جلوگیری شود .
c) هادی ها و تجهیزات از نظر بدون برق بودن آزمایش شوند .
d) تجهیزات و هادی ها را اتصال به زمین کرده و بصورت اتصال کوتاه درآورد .
e) برای جلوگیری از برخورد تصادفی ، قسمتهای برقدار مجاور بطور مناسب محافظت شوند .
5-19-6- بعد از اتمام کار برروی هادی ها و تجهیزات ، برقراری مجدد جریان برق فقط باید با دستور فردی ذیصلاح انجام شود .
5-19-7- برقکاران باید مجهز به ابزار مناسب و کافی و وسائل حفاظت فردی نظیر دستکش و زیر پائی لاستیکی شده و ولتاژ مورد نیاز برای کارشان بطور صحیح تامین گردد .
5-19-8- کلیه هادی ها و تجهیزات را باید برقدارفرض نمود مگر آنکه خلاف آن به اثبات برسد .
5-19-9- هرگونه تعمیر بر روی تجهیزات و وسائل برقی بایستی با نظارت و اجرای افراد مجرب برقکار انجام گیرد.
5-20-1- قبل از شروع کا ردرمجاورت هادیها یا تاسیسات الکتریکی ، کارفرما باید ولتاژ عبوری را تعیین نماید تا افراد و تجهیزات در فاصله ای ایمن از هادیها یا تاسیسات قرار گرفته و کار کنند .
5-20-2- هیچگونه عملیاتی نباید در محدوده خطرناک هادیها و تاسیسات برقی انجام شود مگر آنکه برق آنها قطع شده باشد .
5-20-3- قبل از شروع کارمسئولین برق باید تائید نمایند که برق هادی ها و تاسیسات قطع شده است .
5-20-4- قبل ازبرقراری مجدد جریان برق سرپرست کارباید مطمئن شود که کلیه کارگران محل کار را ترک نموده اند.
5-20-5- اگر قطع جریان برق در هادیها و تاسیسات مجاور عملیات امکان پذیر نباشد در این صورت باید برای جلوگیری از خطر ، تدابیر لازم اتخاد و به کارگران دستورالعملهای خاص داده شود .
5-20-6- اگر در مجاورت هادیها و تاسیساتی که امکان قطع برق انها وجود ندارد از تجهیزات متحرک استفاده می شود، حرکت این تجهیزات باید طوری کنترل شود که فاصله ایمن از هادیها و تاسیسات حفظ گردد .
5-21-1- در صورت نیاز به عملیات خاک برداری در مناطقی که قبلا سیم برق درون زمین دفن گردیده ، اخذ مجوز کار (حفاری و خاک برداری) از واحد HSE الزامی می باشد .
5-21-2- در صورت نیاز به انجام کار بر روی سیستمهای برقدار (امکان قطع برق نباشد ) اخذ مجوز کار از واحد HSE الزامی می باشد.
5-21-3- جهت انجام عملیات تنش زدائی (POST WELDING HEAT TREATMENT ) با ولتاژ بالا ، اخذ مجوز کار از واحد HSE الزامی می باشد.
منبع:
https://list.ly/list/2NAX-occupational-health
11 علت کاهش وزن که می تواند خطرناک باشد
اگر در عرض 6-12 ماه گذشته، بیشتر از 5 درصد وزن خود را از دست دادهاید، بهتر است با پزشکتان مشورت کنید؛ بهخصوص اگر سنتان زیاد است. کاهش وزن ناگهانی میتواند نشانهی مشکلات سلامتی باشد.
1. پرکاری تیروئید که علت کاهش وزن ناگهانی است
اگر غدهی تیروئید شما هورمون تیروئید زیادی تولید میکند، باعث افزایش متابولیسم میشود و شما کالری بیشتری میسوزانید. درنتیجه بهصورت ناگهانی وزن از دست میدهید. تعداد دفعات مراجعه به سرویس بهداشتی نیز افزایش پیدا میکند و شاهد بالا رفتن ضربان قلبتان خواهید بود. همچنین اضطراب بیشتری هم خواهید داشت. پزشک میتواند با تجویز دارو این مشکل را برطرف کند. همچنین احتمال دارد بخشی یا کل غدهی تیروئید شما را نیز با عمل جراحی خارج کنند.
2. دیابت
انسولین هورمونی است که قند خون را به انرژی تبدیل میکند. اگر به بیماری دیابت مبتلا باشید یا نمیتوانید انسولین تولید کنید یا اینکه نمیتوانید از آن برای تبدیل قند به انرژی استفاده کنید. وقتی سوخت به سلولها نرسد، بدن تصور میکند که گرسنه هستید و شروع به سوزاندن عضلات و چربی سوزی میکند. در این صورت وزن از دست میدهید. همچنین شاهد عوارضی مثل تشنگی، خستگی و تکرر ادرار خواهید بود. اگر متوجه این نشانهها شدید با پزشک مشورت کنید.
3. بیماری سلیاک
گلوتن پروتئینی است که در گندم و سایر غلات پیدا میشود، اما مبتلایان به بیماری سلیاک نسبت به گلوتن واکنش نشان میدهند. وقتی شما این محصولات را مصرف میکنید، سیستم ایمنی بدن که باید با باکتریها و سایر میکروبها مبارزه کند، به سلولهای درون رودهی کوچک هجوم میبرد.
در این صورت نمیتوانید مواد مغذی را جذب کنید و شاهد کاهش وزن ناگهانی خواهید بود. ازجمله عوارض دیگر سردرد، خارش پوست، زخم دهان و درد مفاصل است. فقط پزشک میتواند وجود این حساسیت را تأیید کند. در صورت ابتلا به این بیماری باید رژیم بدون گلوتن را دنبال کنید.
4. داروها
داروهایی که برای درمان بیماریها مصرف میکنید، ممکن است باعث افزایش سوخت و ساز بدن، سوزاندن کالری بیشتر و کاهش وزن ناگهانی شوند. این داروها شامل داروهای محرک، داروهای شیمی درمانی، داروهای ضد افسردگی و داروهای بیماری دیابت نوع 2 هستند.
اگر با مصرف دارو شاهد کاهش اشتها و وزنتان بودید، با پزشک مشورت کنید.
5. استرس
دیگر علت کاهش وزن ناگهانی، استرس است. از دست دادن وزن بعد از حوادثی مثل بیکار شدن، طلاق یا مرگ عزیزان کاملا طبیعی است. اما وقتی به تغییرات جدید عادت کردید، باید وزنتان به حالت عادی بازگردد. شاید به کمک دوستان و آشنایان و حتی مشاوره با روانشناس نیاز داشته باشید. درصورت ادامهی کاهش وزن با پزشک مشورت کنید.
6. بیماری لوپوس
بیماری لوپوس زمانی اتفاق میافتد که سیستم ایمنی بدن، به بافتها و ارگانهای حیاتی حمله میکند. درنتیجه، بهخاطر ایجاد حساسیت در سیستم گوارشی و سختتر شدن عمل جذب مواد مغذی، شاهد کاهش وزن خواهید بود. بنابراین شما زود خسته میشوید و درد مفاصل خواهید داشت. عدهای دچار خارش پوست صورت هم میشوند. پزشک میتواند با تجویز دارو و تنظیم برنامهی تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی، نشانههای این بیماری را کمتر کند.
7. بیماری آدیسون
در این بیماری، غدد آدرنال، بعضی از هورمونها بهخصوص کورتیزول (هورمون استرس) را کمتر تولید میکنند. عوارض دیگر بیماری شامل حالت تهوع، استفراغ، درد معده و گاهیاوقات اسهال است. این عوارض میتوانند باعث بی اشتهایی و علت کاهش وزن ناگهانی شوند. پزشک میتواند با تجویز دارو، هورمونها را در بدن جایگزین و بیماری را درمان کند.
8. سرطان
سلولهای سرطانی انرژی بیشتری را از بدن جذب میکنند و مواد شیمیایی را تولید میکنند که باعث تغییر نحوه گوارش مواد غذایی میشود. سیستم ایمنی بدن باید بیشتر فعالیت کند. این شرایط شما را خستهتر میکند و بدن کالری بیشتری میسوزاند و وزن از دست میدهید.
9. بیماری مزمن انسدادی ریه COPD
مصرف سیگار باعث آسیب به کیسههای هوای درون ریهها میشود. درنتیجه، مایع غلیظی بهنام مخاط در گلو ایجاد میشود که تنفس را مشکلتر میکند. برای دریافت اکسیژن بیشتر باید بیشتر هم نفس بکشید و این باعث افزایش مصرف کالری و خستگی شما خواهد شد. از طرفی اشتهای خود را نیز از دست میدهید که منجر به کاهش وزن میشود.
10. نارسایی قلبی
اگر قلب نتواند خون و اکسیژن را به اعضای بدن برساند، سیستم گوارش بهاندازهی کافی خون دریافت نمیکند. در این صورت بدون اینکه غذایی مصرف کرده باشید، احساس سیری میکنید و درد معده نیز شروع میشود. در این شرایط، رودهی کوچک دچار انسداد خواهد شد و نمیتواند مواد مغذی را جذب کند. پزشک به شما توصیه میکند که مصرف نمک را کمتر کنید و برای پاکسازی بدن از مواد زائد، داروهای ادرارآور تجویز میکند.
11. زوال عقل
زوال عقل باعث کاهش توانایی تفکر و بهیادآوردن خاطرات و کاهش تواناییهای اجتماعی میشود. در مراحل نهایی بیماری، به این خاطر که فراموش میکنید غذا بخورید یا جویدن غذا مشکلتر میشود، شاهد کاهش وزن خواهید بود. عفونت های مزمن، رژیم های غذایی خاص و بعضی داروها میتواند شرایط را بدتر کند.
الف- چیدن اجناس کالاها:
کلیه کالاها و اجناس موجود در انبار باید به نحوی روی هم چیده شوند که ضمن قابل شمارش بودن آنها، در اثر ارتفاع زیاد سقوط نکنند تا ضرر و زیان و خسارات مالی و جانی ببار نیاورند. بطور مثال در زمان چیدن کیسهها باید دقت گردد تا کیسهها بطور یک در میان و برعکس هم چیده شوند یعنی به صورت علامت جمع (+) روی یکدیگر قرار گیرند تا هم قابل شمارش باشند و هم احتمال سقوط آن کاهش یابد.
ب- نگهداری اجناس و کالاها:
کلیه کالاها و اجناس موجود در انبار باید طوری نگهداری گردند که در اثر فشار یا فشردگی و یا بر اثر تغییر در خواص فیزیکی، شیمیایی و فعل و انفعالات دیگر باعث بروز خسارات مالی و جانی نشوند.
ج- استفاده از وسایل و ابزار کار مناسب:
برای چیدن و یا جابجایی کالاها و اجناس باید از وسایل مناسب و موردنیاز برای چیدن یا جابجایی کالاها و اجناس استفاده کرد. بطور مثال استفاده از لیفت تراک با شاخکها عمدتاً باید با وجود پالت در زیر کالا مورد استفاده قرارگیرد و یا از لیفت تراک با وسیله بغل گیر عموماً برای جابجایی عدلها و صندوقها و یا بطور کلی برای بستههایی استفاده شود که بر اثر فشار بغلگیر لیفت تراک آن بستهها و محتویات درون آن آسیب نبیند. همچنین استفاده از نردبان زمانی صورت گیرد که اولاً اجناس و کالاها در ارتفاع دور از دسترس و بالا قرار داشته و ثانیاً از وزن کم برخوردار باشند. ضمن این که نوع نردبان مورد استفاده باید با توجه به شرایط طبقهبندی کالا در انبار انتخاب و مورد استفاده قرار گیرد. برای مثال، هنگام استفاده از نردبان دو پایه باید زاویه دو پایه نردبان با سطح زمین حدوداً 75 درجه باشد یا فاصله پایه نردبان تا دیوار یک چهارم طول نردبان شود.
د- بازکردن بستهبندی کالا:
در زمان باز کردن بستهبندی کالاها و اجناس باید از ابزار مناسب و موردنیاز از قبیل چکش، قلاب، کارد، آهنبر، مته، دریل، پرس دستی، قیچی، اهرم و نظایر آن استفاده کرد بطوری که هر یک از ابزار فوقالذکر با توجه به وضعیت، شکل، ماهیت و خاصیت اجناس و نوع بستهبندی کالاها مورد استفاده قرار گیرند. ضمن آنکه ، در موقع بازکردن صندوق اجناس میبایست از ابزار مناسب و سالم استفاده شود و تسمهها، تختههای مازاد، خاک اره، پوشال، کاغذها و مواد زاید دیگر آن نیز از انبار خارج گردد و بلافاصله محل باز کردن صندوق نظافت شود.
هـ- جابجایی اجناس و کالاها:
جابجایی اجناس و کالاها در سطح انبار میبایست با وسایل مناسب موجود در انبار و با استفاده از نیروی جسمانی کارگران انبار صورت گیرد. در جابجایی اجناس باید از صدمه رساندن به کالا و مواد خودداری کرد. بطور مثال، در جابجایی و بارگیری و یا تخلیه کپسولهای اکسیژن هوا و نظایر آن باید دقت و حساسیت بیشتری به عمل آید. بطوری که باید از غلتاندن، انداختن، لغزاندن، کشیدن و یا پرت کردن کپسولها بر روی زمین خودداری کرد. ضمن این که در چیدن و یا نگهداری اینگونه اجناس به منظور ایمنی بیشتر باید موارد ذیل را مدنظر قرار داد:
· کپسولها از اشعه مستقیم آفتاب دورنگه داشته شوند.
· کلیه سیلندرها بطور عمودی نگهداری و مهار شوند تا از سقوط آنها جلوگیریگردد.
· کپسولها اکسیژن و استیلن جدا از یکدیگر نگهداری شوند.
· هر کپسول به نام خودش شناسایی و خوانده و در انبار نگهداری شود تا در موقع استفاده آن مشکلی پیش نیاید و در هنگام مصرف، خسارات مالی و جانی ببار نیاورد.
نکات ایمنی درباره مواد قابل اشتعال و انفجار
در خصوص چیدن و نگهداری اجناس و کالاهای قابل اشتعال و مواد قابل انفجار صرفنظر از نوع و کاربرد آنها باید نکات ایمنی درباره مواد قابل اشتعال و مقررات مربوط به آنها را به شرح ذیل رعایت و به موقع اجرا گذاشت :
· انبار باید دارای تهویه مناسب و کافی باشد تا در صورت نشت و انتشار بخار مواد سمی و شیمیایی یا قابل اشتعال، هوای داخل انبار به حد کافی رقیق گردد. بطوری که از آتشسوزی احتمالی و یا آلودگی، مسمومیت و خفگی کارکنان داخل انبار جلوگیری شود.
· برای گرم کردن اتاق کارکنان در این قبیل انبارها از شوفاژ برقی ضد شعله یا شوفاژ بخار آب استفاده شود.
· مواد قابل اشتعال که به صورت مایع، جامد و گاز بوده و در اثر ترکیب با اکسیژن هوا و درجه حرارت معین(بستگی به نوع ماده) به وسیله جرقه، شعله و یا حرارت بالاتر از حد معینی مشتعل میگردند را باید در انبارهای مختلف و جدا از سایر مواد و کالاها و متناسب با این مواد نگهداری و ذخیره کرد. ضمن این که باید از مواد اکسیدکننده قوی و قابل انفجار و موادی که در مجاورت رطوبت هوا دارای فعل و انفعالات حرارت زا هستند و یا موادی که در اثر ترکیب، خود به خود آتش میگیرند جداگانه نگهداری شوند.
· تابلوخطر آتشسوزی و استعمال دخانیات ممنوع در جاهای چشمگیر نصبشود.
· برای تأمینروشنایی ازسیمهای برقاستاندارد و چراغ ضدشعله استفاده شود و کلید پریزها از نوع ضد جرقه باشد.
· ساختمان انبار از نظر مصالح ساختمانی در برابر آتشسوزی مقاوم بوده و اسکلت فلزی انبار دارای اتصال به زمین و از نظر الکتریسیته صاعقه مجهز به برقگیر (الکتریسیته ساکن) باشد.
· از نظر آتشسوزی و انفجار باید دانست که کلیه مواد قابل اشتعال، خطرناک میباشند و در اثر پراکنده شدن بخار آنها یا ذرات گرد قابل اشتعال، تولید انفجار شدید میکنند.
· در نگهداری این قبیل فرآوردهها باید رعایت حریم 50 یارد(هر یارد در سیستم متریک معادل 44/91 سانتیمتر است) نسبت به ساختمانها و انبارهای دیگر اعمال شود و به همین دلیل در فاصله 100 متری از انبار مواد انفجاری و قابل اشتعال تابلوی اخطار مواد منفجره و یا کشیدن سیگار مطلقاً ممنوع باید نصب گردد.
· به منظور جلوگیری از انفجار مواد منفجره، صندوقهای این مواد نباید بیش از پنج عدد روی یکدیگر چیده شوند و ارتفاع هر یک نیز نباید از 5 الی 7 فوت(هر فوت در سیستم متریک معادل 305/3 متر است) تجاوز کند. چاشنیها و مواد انفجاری با یکدیگر در یک جا انبار نشوند و در موقع جابجایی مواد قابل انفجار باید از کشیدن، لغزاندن، غلتاندن و پرتکردن صندوقهای محتوی اینگونه مواد روی زمین جداً خودداری کرد.
· استفاده از ابزار و وسایل آهنی و فولادی در انبار مواد قابل انفجار ممنوع شود و باید برای باز کردن صندوقها از چکش و ابزار ضد جرقه استفاده گردد.
· کف انبار از کفپوش ضد جرقه (آنتی هیستاتیک) پوشانده شود.
· انبار باید مجهز به سیستم خاموش کننده خودکار باشد که در اثر بالارفتن درجه حرارت بیش از حد معین یا بروز آتشسوزی و یا انتشار دود بطور خودکار بکار افتد.
· عدم استفاده از لوازم مختلف که ایجاد جرقه میکنند. از قبیل دوربین عکاسی و فیلمبرداری و تلفن همراه(موبایل) در محل ذخیره مواد انفجاری و اشتعال زا و مکانهایی که نشتگازهای آتشزا وجود دارد.
· رفع آلودگی موادی که در محل بارگیری و تخلیه ریزش و نشت میکنند. مانند انواع مواد سوختی و نظایر آن.
بطور خلاصه، کلیه مواد قابل اشتعال و قابل انفجار از نظر آتشسوزی بسیار خطرناک بوده و در صورتی که رعایت نکات ایمنی نشود خسارات جبرانناپذیر مالی و جانی به بار خواهد آورد.
طبقه بندی انبارها و نام گذاری آنها
تقسیمبندی و نام گذاری انبارها میتواند به روشهای متعدد و متفاوتی صورت گیرد. در ذیل به چند نمونه از این نوع تقسیمبندیها و نام گذاریها اشاره میشود:
انبار از نظر مصالح بکار رفته در ساخت آن
این گونه انبارها بر حسب نوع مصالح عمده مصرف شده در اسکلت بندی و ساختمان آن طبقهبندی میشوند.
· انبارهای آجری
عمدتاً در ساخت این گونه انبارها از آجر و چوب استفاده میگردد. به همین دلیل این نوع انبارها را « انبار آجری » مینامند. معمولاً این نوع انبارها در مناطقی که دارای آب و هوای گرم است، ساخته میشوند
· انبارهای فلزی
در ساخت این گونه انبارها، عمدتاً انواع ورقهای فولادی، گالوانیزه و آلومینیمی و نظایر آن در ابعاد و اندازههای مختلف استفاده میشود. به همین دلیل این نوع انبار را « انبار فلزی » میگویند. مانند سیلوهای فلزی، کانتینرها، مخازن نفت، گاز، بنزین، روغن و آب و نظایر آن.
· انبارهای چوبی
در ساخت این گونه انبارها، عمده مصالح بکار رفته چوب است. اکثراً این نوع انبارها را در ابعاد بزرگ و وسیع میسازند و در نواحی جنگلی و رطوبتی مورد استفاده قرار میگیرند. به دلیل کاربرد فراوان چوب در ساخت این گونه انبارها، عموماً به آن «انبار چوبی » میگویند.
· انبارهای متفرقه
انبارهای دیگری وجود دارد که با استفاده از مصالح و با توجه به محل و نوع کاربرد این گونه انبارها به همان نام، نامیده میشود. از آن جمله، انبارهایی که از انواع چادر برزنت، پلاستیک و نایلون و نظایر آن ساخته میشود و در سطح زمین از آنها استفاده میگردد و به آن انبار چادر یا انبار چادری میگویند و یا در دل کوه انباری ساخته میشود و از آن استفاده میکنند و به آن زاغه گفته میشود و یا در عمق زمین انبار را به صورت سردابه و یا مخازن و انبارهای زیرزمینی میسازند و آنها مورد استفاده قرار میدهند.
انبار از نظر شکل ساختمانی آن
این گونه انبارها از نظر شکل سازه، اسکلت و ظاهر آن تقسیمبندی و نامگذاری میشوند که عبارتند از:
· انبار کاملاً محصور یا پوشیده
در این گونه انبارها چهار طرف انبار دیوارکشی و محصور میباشد و سقفی متناسب با فونداسیون و نحوه ساخت بنای انبار(اسکلت فلزی – اسکلت بتونی و... ) دارد. ورود و خروج به داخل این نوع انبارها فقط از دربهایی که به همین منظور نصب گردیده امکانپذیر است. اکثر انبارهای موسسات و سازمانهای بازرگانی، تولیدی و صنعتی فعلی نیز از این نوع انبارها میباشد.
· انبار پوشیده
این گونه انبارها فاقد دیوار در چهارچوب آن میباشد و فقط سقفی متناسب با وضعیت انبار دارد که به وسیله پایههای متناسب با سقف برقرار شده است. به انبارهایی که به صورت سوله فلزی (ستونها و سقف فلزی) ساخته میشود، بدون این که چهار طرف آن دیوارکشی و محصور شده باشند هانگارد نیز میگویند.
· انبار روباز ( انبار باز در محوطه)
این گونه انبارها فاقد هرگونه ستون و سقف میباشند و در محوطه باز به صورت محصور(سیم خاردار یا فنس کشی، یا تور مرغی و یا دیوار تخته کوبی شده و نظایر آن) چیده و نگهداری میشوند. باراندازهای بنادر ساحلی، انبارهای صحرایی و انبارهای جنگلی(ایستگاههای چوب) و انبارهایی که در محوطه باز موسسات و سازمانهای تولیدی( مانند پارکینگ اتومبیلهای ساخته شده در صنایع خودروسازی و یا محصولات ساخته شده در واحدهای فولادسازی و یا معادن روباز و نظایر آن) و اکثر انبارهای گمرک مبادی ورودی و خروجی کشور از جمله انبارهای روباز محسوب میشوند. در اغلب این گونه انبارها کف سازی با شیبی ملایم برای خروج آب باران و جلوگیری از جمع شدن آب انجام میشود. هم چنین گاراژها، بنگاهها و تیمچههای سرای تجاری در بازارهای تجاری سنتی سرپوشیده ایران در زمره انبارهای روباز بشمار میروند.
انبار بر حسب نوع و مشخصات و نام کالا
این گونه انبارها بر حسب نام کالا و نوع موجودیهای کالا در انبار، طبقهبندی و نامگذاری میشوند که در ذیل به چند نمونه از این طبقهبندی و نامگذاری اشاره میگردد.
· انبار مواد اولیه
در این گونه انبارها میتوان یک و یا چند نوع مواد اولیه مورد مصرف در خط تولید را ذخیره و نگهداری کرد که عموماً به اینگونه انبارها، انبار مواد اطلاق میشود. گاهی اوقات نام این گونه انبارهای مواد اولیه را برحسب نام کالای موجود در آن نامگذاری میکنند. مانند انبار گندم، انبار جو، انبار چوب و زمانی نام این گونه انبارها را بر حسب مشخصات فیزیکی و یا شیمیایی آن طبقهبندی مینمایند. مانند انبار مواد شیمیایی، انبار مواد بستهبندی ،انبار سموم، انبار مواد کمکی و نظایر آن.
· انبار کالای نیمساخته
این نوع انبار مخصوص نگهداری کالای نیمساخته و یا در جریان تولید میباشد که فرآیند تولید یک یا چند مرحله را گذراندهاند و نیاز به تکمیل در پروسههای بعدی عملیات تولیدی دارند. چون کالاهایی که در این گونه انبارها ذخیره و نگهداری میشوند و نیاز به تکمیل دارند، بنابراین میبایست این گونه انبارها در مجاورت خط تولید و یا نزدیک آن قرار داشته باشند. اغلب کالاهای ذخیره شده در این گونه انبارها برای مدت کوتاهی نگهداری میشوند و عموماً برای نامگذاری آنها، از نام فرآیند خط تولید در هر مرحله استفاده میکنند. مانند انبار کالای مرحله مقدماتی، انبار کالای مرحله برش کاری، انبار کالای مرحله خمکاری، انبار کالای مرحله پرسکاری و نظایر آن.
· انبار کالای ساخته شده (محصول)
در این نوع انبارها، انواع کالاهای ساخته شده (محصول) یک واحد تولیدی و یا کالاهای خریداری شده یک شرکت بازرگانی که آماده برای عرضه و فروش به بازار میباشند، ذخیره و نگهداری میگردند. در این گونه انبارها اگر فقط یک نوع محصول یا کالا نگهداری شود، عموماً آن را به نام همان محصول(کالا) نامگذاری میکنند. مثلاً انبار تلویزیون، انبار فرش، انبار یخچال و نظایر آن. در غیر اینصورت به آن انبار محصول یا انبار کالا گفته میشود.
· انبار قطعات و لوازم یدکی
به انبار قطعات و لوازم یدکی « انبار فنی» نیز اطلاق میشود. بعضی از موسسات آن را تحت عنوان « انبار فنی و عمومی » نام گذاری میکنند میتوان این گونه انبارها را به انبارهای مختلف، انبار قطعات و لوازم یدکی ماشین آلات، انبار قطعات و لوازم یدکی وسایل نقلیه، انبار ابزارآلات، انبار ملزومات تولیدی، انبار ملزومات عمومی و نظایر آن تقسیم و نامگذاری کرد.
انبارهای دیگری نیز وجود دارد که میتوان آنها را بنا به ماهیت و مشخصات نوع کالا موجود در انبار طبقهبندی و نام گذاری کرد. اهم آنها عبارتند از: انبار سموم و کود، انبار بذور، انبارضایعات، انبار مواد آتشزا، انبار پروژه، انبار ماشین آلات اسقاطی و... نظایر آن.
انبار بر حسب خاصیت کالا
انبارها را میتوان بر حسب خاصیتی که کالاهای موجود در آن دارد طبقهبندی و نامگذاری کرد. از آن جمله:
· انبار کالا فاسد شدنی(شونده)
انبارهایی که برای نگهداری این قبیل مواد و کالا به کار میروند، میبایست از تجهیزات حرارتی و یا برودتی مناسب برخوردار باشند. زیرا در اینگونه انبارها مواد و کالاهای فاسد شدنی نگهداری میشوند که نیاز به درجه حرارت ویژهای دارند. بنابراین انواع داروها، مواد غذایی، میوه جات و سبزیجات و نظایر آن به سردخانههای خاصی نیاز دارند که بتوان کالا را در دمای موردنظر در آن نگهداری کرد. انواع گوشت، کره، تخممرغ، میوه، سبزی، کمپوت و کنسرو، ماهی و نظایر آن از جمله مواد غذایی فاسد شوندهای بشمار میروند که میبایست هر یک از آنها را در درجه برودت خاصی در سردخانهها، یخچالها یا فریزرها نگهداری کرد. بنابراین سردخانههای ثابت و متحرک ( سردخانه متحرک مانند کانتینرهای سردخانهدار و یا کامیونهای یخچالدار مخصوص حمل گوشت، لبنیات و دارو و مرغ)، یخچالها، فریزرها، یخدانها و نظایر آن به عنوان یک نوع انبار کالای فاسد شدنی(شونده) محسوب میشوند.
· انبار مواد آتشزا و قابل احتراق
این گونه انبارها مخصوص مواد و کالاهایی میباشد که میبایست از نظر حفاظت و امنیت از شرایطی خاص و مقرراتی ویژه برخوردار باشند. معمولاً این نوع انبارها را در محلهایی دور از اماکن عمومی، ابنیه و ساختمانها میسازند و مورد استفاده قرار میدهند. در این نوع انبارها انواع مواد محترقه، بشکههای نفت، بنزین و کپسولهای گاز و یا هر نوع مواد قابل اشتعال و انفجار نیز نگهداری میشود.
· انبار مواد فله (باز و بدون بستهبندی)
در این گونه انبارها موادی را که از یک نوع هستند و بدون بستهبندی خاص در یک محل بطور در هم و مخلوط و یا رویهم ریخته میشوند، نگهداری میکنند. گندم، جو، آرد، سیمان، گچ، آهک، آجر و نظایر آن از این جمله هستند. انواع دانههای روغنی از قبیل دانه آفتابگردان، سویا و یا تخم پنبه که به صورت فله و باز در یک محل نگهداری میشوند، نیاز به مکانهایی دارند که ضمن نیاز به درجه حرارت مخصوص میبایست در شرایط ویژهای برای مدتها ذخیره گردند.
نگهداری این گونه مواد فله یا باز که بر روی یکدیگر ریخته میشوند و به مراقبتهای خاصی نیاز دارند معمولاً در محلهایی که به آن سیلو گفته میشود امکانپذیر است. انواع سیلوهای ایستاده و خوابیده که به صورت سیمانی (بتونی) یا فلزی طراحی و بنابر استفادهای که از آنها خواهد شد مشخص و ساخته میشوند که در واقع یک نوع انبار مواد فله و باز برای این گونه مواد محسوب میشوند. گاهی اوقات این نوع مواد و کالا را در انبارهای سرپوشیده(هانگارد) نیز نگهداری میکنند.
انبار بر حسب موقعیت مکانی و عملیاتی
این گونه انبارها بر حسب جایگاه استقرار و نوع فعالیت و ماهیت خود دستهبندی و نامگذاری میشوند که در ذیل به شرح چند نمونه از آنها اشاره میگردد.
· انبار عمومی
این گونه انبارها مخصوص نگهداری هر گونه کالا در اندازه و ابعاد مختلف برای هر مدت زمان میباشد. فعالیت این نوع انبارها در ایران تابع شرایط آئیننامهها و مقررات مصوب دولت میباشد.
· انبارهای گمرک و ترانزیت
این گونه انبارها عموماً در مبادی ورودی و خروجی مواد و کالاها در هر کشور وجود دارد.
Public Warehoue (Store) : در تاریخ 6 شهریورماه 1340 تصویب نامهای مشتمل بر 17 ماده و 5 تبصره از تصویب هیئتوزیران گذشت که در آن شرایط تأسیس انبارهای عمومی و مشخصات و مزایای قبض رسید و برگ وثیقه حقوق دارندگان این اسناد تعیین گردید و در تاریخ 12 دیماه 1340 شرکت سهامی انبارهای عمومی تأسیس و به ثبت رسید.
Bonded and Transit Warehouse : انبارهای گمرک ایران هم زمان با تأسیس گمرک خانهها بوجود آمده است و با تغییراتی که در مقررات و قوانین آئیننامههای گمرکی داده شد و مقررات انبارهای گمرکی نیز تجدید نظر به عمل آمده است مقررات حاکم بر انبارهای گمرکی تابع آئین نامه اجرایی قانون اصلاح تعرفه گمرکی میباشد. ضمناً منظور از انبارها و اماکن گمرکی در این مورد، انبارهای در بسته و باراندازهای محصور یا غیرمحصور و حیاطها و محوطهها و بطور کلی هر محل و مکان است که ادارات گمرک به مالکیت یا به اجاره برای انباشتن و جا دادن کالاهای وارداتی یا صادراتی از آنها استفاده میکنند.